Devlet yardımları Rekabet Kurulu tarafından denetlenecek. Gaziantepli sanayici Adıyamana verilen teşvikler için RKye şikayette bulunabilecek. Rekabet Kurulu itirazı haklı bulursa teşvik çerçevesinde sağlanan devlet yardımının iadesini isteyebilecek. Rekabet Kurulunun izin vermediği konularda devlet yardımı yapılamayacak. Tasarı ekim ayından sonra yeni yasama döneminde komisyonlarda görüşülecek.
Yazar : Ahmet KIVANÇ
HÜKÜMET teşvik sistemini yeni baştan düzenleyerek sektörel ve bölgesel teşvik getirmeye hazırlanırken, devlet yardımları da AB kurallarına bağlanıyor. Tarım ve balıkçılık sektörü dışındaki sektörlerde mal veya hizmet grupları için getirilen teşvikler, Rekabet Kurumunun denetimine tabi tutulacak.
Bakanlar Kurulunca kabul edilen Devlet Yardımları Kanun Tasarısı TBMMye sunuldu. Tasarı, devlet yardımlarının Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki anlaşmalara ve diğer uluslararası yükümlülüklere uygun olarak düzenlenmesi, koordinasyonu, izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasları belirliyor. Ancak tarım ve balıkçılık sektörlerindeki devlet yardımları, bu kanun kapsamına girmiyor.
Tasarıya göre, devlet tarafından veya kamu kaynakları aracılığıyla herhangi bir şekilde sağlanan, belirli teşebbüslere veya belirli mal veya hizmetlerin üretimine ayrıcalık tanıyarak rekabeti bozan veya bozma tehdidi oluşturan tedbirler devlet yardımı olarak kabul edilecek. Hibe, kredi ve iştirak gibi doğrudan fon transferleri, kredi garantileri, vergi ve prim muafiyeti, indirimli hammadde temini, enerji desteği gibi uygulamalar bu kapsamda değerlendirilecek.
Eşitlik önemli kriter
Devlet yardımları uygulamalarında, rekabetin korunması, etkinlik ve verimliliğin sağlanması, yerli ve yabancı teşebbüsler arasındaki eşitliğin sağlanması, şeffaflık ve yardımların bütçeleştirilerek kullandırılması esas olacak. Ayrım yapılmaksızın tüm işletmelere uygulanan genel nitelikli ekonomik ve malî tedbirler bu kapsamda değerlendirilmeyecek.
İzni Rekabet Kurumu verecek
Devlet, yaşam standardının aşırı ölçüde düşük veya işsizlik oranının çok yüksek olduğu bölgelerde ekonomik gelişmeyi desteklemek amacıyla yardım programları uygulayabilecek. Ayrıca Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkiler çerçevesinde yapısal uyum gereklerinin yerine getirilmesini sağlamayı amaçlayan yardımlar, ticaret koşullarını ortak çıkarlara ters düşecek ölçüde olumsuz etkilememek kaydıyla belirli ekonomik faaliyetlerin veya belirli ekonomik bölgelerin gelişimini desteklemeye yönelik yardımlar, kültür mirasının ve doğal varlıkların korunmasına yönelik yardımlar, ortak çıkarlara hizmet eden önemli bir projenin gerçekleşmesini desteklemeye veya ülke ekonomisinde ortaya çıkan ciddî sorunları gidermeye yönelik yardımlar, Türkiye ve Avrupa Konseyinin belirleyebileceği diğer yardımlar ise Rekabet Kurumunun izni ile uygulamaya konulabilecek.
Herhangi bir konuda devlet yardımı verilmeden önce Rekabet Kurumundan izin alınması gerekecek. Rekabet Kurulu belirli konulardaki devlet yardımı türlerine grup olarak muafiyet tanıyabileceği gibi, rekabeti hissedilebilir ölçüde bozmayan devlet yardımları için bildirime gerek olmadığına karar verebilecek.
Teşviklere itiraz RKye yapılacak
Rekabet Kurulu, kanuna aykırı olduğu iddia edilen bir yardımla ilgili olarak herhangi bir şekilde bilgi sahibi olması halinde, yardımı veren kuruluştan bilgi isteyecek ve gerekli gördüğü takdirde ön inceleme başlatabilecek.
Kurul, verilen devlet yardımının Rekabet Kanununa veya Türkiyenin AB ile imzaladığı anlaşmalar ile uluslararası anlaşmalara aykırı olduğuna karar verirse yardımın geri alınmasını isteyebilecek. Bu karar dolayısıyla yardımı alanın mağdur olması hâlinde, yine Kurulun vereceği karar çerçevesinde kurtarma yardımı verilebilir.
Devlet halen 49 ilde çeşitli yatırım teşvikleri uyguluyor. Uygulanan bu teşvik sistemi dolayısıyla örneğin Gaziantepli sanayiciler Adıyaman karşısında, Denizlili sanayiciler de Uşakta yatırım yapan sanayici karşısında haksız rekabet ile karşılaştığını, aynı ürünün maliyetinin söz konusu illerde uygulanan teşvikler dolayısıyla daha düşük olmasının rekabet avantajı yarattığını iddia ediyor. Dolayısıyla devlet yardımlarına ilişkin kanun tasarısı yürürlüğe girdikten sonra, bu tür yardımlar Rekabet Kurumu nezdinde şikayet konusu olabilecek.
Bildirimler üç ay içinde
Bundan sonra devlet tarafından verilecek her türlü teşvikler konusunda söz sahibi olacak olan Rekabet Kurumu, devlet yardımlarına ilişkin kanun tasarısının yürürlüğe girdiği tarihte uygulanmakta olan yardım programları konusunda da inceleme yetkisine sahip olacak. Bu amaçla, kanunun yürürlüğe girdiği tarihte uygulanmakta olan devlet yardımları konusunda, yardımı yapan kuruluşlarca üç ay içerisinde Rekabet Kurumuna bilgi verilecek. Kurul mevcut yardım programlarının uygun olmadığı yönünde bir kanaata ulaşırsa, devlet yardımının durdurulmasını isteyebilecek.
Kurul resen, şikâyet veya bir ihbar üzerine yapacağı ön inceleme üzerine mevcut bir yardım programının uygun devlet yardımı olma niteliğini kaybettiği kanaatine varırsa, bu durumda da yardımın durdurulması kararı verebilecek.
